براساس اعلامیه‌های که سازمان امور مالیاتی کشور ارائه داده، نرخ مالیات بر ارزش افزوده در سال 1403 نسبت به دوره‌های گذشته دچار تغییراتی شده و افزایش پیدا کرده است.

در واقع این نرخ مربوط به ارزش افزوده کالا یا خدمات در مراحل تولید و عرضه است که براساس قوانین کشور تعیین می‌شود و در هنگام فروش، باید توسط مصرف‌کننده نهایی پرداخت شود.

منظور از مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

در ابتدا بهتر است بدانید که ارزش افزوده (Value Added) به معنای نرخی است که برای افزایش ارزش پولی در فرایند تولید و ارائه کالا یا خدمات مختلف در نظر گرفته می‌شود.

براساس قوانین کشور مالیات بر ارزش افزوده به مبلغی گفته می‌شود که مربوط به تفاوت میان ارزش کالاها و خدمات عرضه‌شده و خریداری‌شده در یک دوره زمانی خاص است.

باید این را در نظر بگیرید که در واقع مالیات ارزش افزوده تنها مربوط به فرایند تولید بوده و به کالاها یا خدمات خاصی محدود نمی‌شود، به همین دلیل اطلاع از تغییر نرخ یکی از مهم‌ترین مسائل برای افراد است.

این نوع مالیات که چرخه تولید، واردات، توزیع و مصرف کالاها و خدمات مختلف را شامل شده، به‌طور کامل جمع‌آوری می‌شود و در اختیار سازمان مالیات کشور قرار می‌گیرد.

شناخت انواع مختلف مالیات بر ارزش افزوده

با توجه به اینکه در بخش‌های مختلفی از روند ارائه کالا و خدمات باید ارزش افزوده محاسبه شود تا امکان برداشت مالیات وجود داشته باشد، می‌توان بر همین اساس گروه‌های زیر را برای مالیات ارزش افزوده نام برد:

• تولیدی: برای فروش تمامی کالاها ازجمله مصرفی مانند مواد غذایی یا سرمایه‌ای همچون طلا، این نوع از مالیات تعیین می‌شود که البته توسط بنگاه اقتصادی برای خرید اقلام سرمایه‌ای اعتبار مالیاتی ارائه نمی‌شود.
• درآمدی: برای محاسبه این نوع از مالیات ارزش افزوده، در ابتدا هزینه استهلاک کالا از پایه مالیات کسر می‌شود و بعداز آن نرخ مورد نظر را از فروش تولید خالص کم می‌کنند.
• مصرفی: مالیات ارزش افزوده در این حالت برای کالاهای مصرفی در نظر گرفته می‌شود و هزینه‌های سرمایه‌گذاری ناخالص نیز حذف خواهد شد.

نرخ مالیات بر ارزش افزوده در سال 1403 چقدر است؟

نرخ مالیات بر ارزش افزوده در سال 1403 توسط دولت ۱۰٪ اعلام شده است. به‌طور کلی در هر کشوری براساس قوانین و مقررات وضع‌شده برای مالیات، درصدی نیز به ارزش افزوده تعلق دارد که ممکن است با توجه به مسائل مختلفی در دوره‌های زمانی دچار تغییر شود.

در همین راستا برای کسانی که می‌خواهند برنامه‌های مالیاتی خود را براساس قوانین موجود در سال 1403 تنظیم کنند باید گفت که این نرخ نسبت به سال گذشته افزایش یک درصدی داشته است.

درحال‌حاضر اظهارنامه‌های مربوط به ارزش افزوده برای مجموع مالیات و عوارض بیشتر کالاها براساس نرخ 10درصد حساب می‌شود، مگر در مواردی که معاف از مالیات باشند.

نحوه محاسبه مالیات ارزش افزوده چگونه است؟

برای محاسبه این نرخ امکان استفاده از 2 روش تفریق مستقیم یا غیرمستقیم وجود دارد که هرکدام از شرکت‌ها یا بنگاه‌های اقتصادی باید در زمان خرید کالا و خدمات متنوع که مشمول این قانون هستند، نسبت به برآورد هزینه مالیات اقدام کنند و آن را به فروشنده بپردازند.

ازسوی‌دیگر در هنگام فروش کالاها و خدمات نیز علاوه‌بر هزینه اصلی باید درصد مالیات ارزش افزوده نیز توسط خریدار پرداخت شود. در کشور ما برای این کار معمولا از روش تفریقی غیرمستقیم استفاده می‌کنند که با عنوان اعتباری یا حسابی نیز معروف است.

برای این منظور باید مالیات و عوارض مربوط به خرید کالا یا خدمات از مقدار مالیات و عوارض فروش کسر شده تا براساس قوانین، ارزش افزوده به‌صورت دقیق برآورد شود.

چه کالاها یا خدماتی از پرداخت مالیات ارزش افزوده معاف هستند؟

جدا از اینکه کالاهای متنوعی مشمول پرداخت قوانین مالیات بر ارزش افزوده هستند، به‌دلیل توجه به برخی از مسائل اجتماعی و اقتصادی امکان دارد که ازسوی مراجع مربوط برای تعدادی از خدمات یا اقلام هیچ‌گونه مالیاتی مد نظر قرار نگیرد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

• خدمات درمانی، پیشگیری و توانبخشی
• خدمات مربوط به درمان بیماری‌های دامی و گیاهی
• تجهیزات ماشینی در بخش مصرف آب کشاورزی
• چاپ و انتشار روزنامه، کتاب یا نشریه
• بیمه‌های درمانی، کشاورزی و تکمیلی
• خدمات ارائه‌شده در بازار سرمایه
• خدمات مختلف در بخش حمل‌ونقل
• بخش‌های آموزشی، پژوهشی و ورزشی که دارای مجوزهای مربوط هستند.
• هتل‌هایی با درجه پایین‌تر از 3 ستاره و مهمان‌پذیرها
• تمامی محصولات کشاورزی فرآوری‌نشده
• دام و طیور زنده و خوراک آن‌ها
• محصولاتی همچون خمیر کاغذ، چاپ و تحریر
• کالاهای واردشده توسط مسافران برای استفاده شخصی
• انواع شمش طلا
• تجهیزات مورد استفاده برای ناوبری، اطلاعاتی و نظامی
• شیر، پنیر، ماست، روغن‌های خوراکی، شیر خشک مخصوص نوزاد، تخم‌مرغ، حبوبات، گوشت و فرآورده‌های گوشتی

مدارکی که برای پرداخت مالیات بر ارزش افزوده اهمیت دارند

درصورتی‌که تامین‌کننده کالا یا فروشنده، مشمول قانون پرداخت مالیات ارزش افزوده باشد در این صورت باید مدارک مهمی را در نظر گرفت که تمامی افراد ملزم به استفاده از آن‌ها هستند و شامل موارد زیر می‌شود.

در اختیار داشتن گواهی ارزش افزوده

زمانی که یک شخص حقیقی یا حقوقی مطابق با قوانین کشوری مشمول مالیات ارزش افزوده شود و مجاز به دریافت این نرخ از خریداران کالا یا خدمات باشد یک گواهی برای آن‌ها صادر می‌شود.

گواهی ارزش افزوده یک برگه شامل اطلاعات مهم است که ازسوی سازمان امور مالیاتی کشور ارائه می‌شود و باید هر فردی درصورت نیاز با مراجعه به سامانه‌های مربوط نسبت به دریافت آن اقدام کند.

آماده کردن فاکتور رسمی

باید این را بدانید که یکی از مراحل قانونی برای افرادی که ملزم به پرداخت مالیات ارزش افزوده هستند، این است که در نقش خریدار یا فروشنده یک فاکتور رسمی که اطلاعات خاصی را دارد، در اختیار داشته باشند.

در این فاکتور اطلاعاتی همچون نام خریدار و فروشنده، شماره سریال، تاریخ، شناسه ملی، آدرس و کد پستی، نام شرکت و تاریخ صدور درج شده که باید به‌صورت قانونی تنظیم شود.

این را در نظر داشته باشید که تمامی شرکت‌ها و سازمان‌هایی که مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستند درصورت نادیده‌گرفتن قوانین مربوط، باید جریمه‌های سنگینی را بپردازند.

جمع‌بندی

مالیات بر ارزش افزوده در واقع مربوط به تفاوت هزینه اولیه تا زمان عرضه کالا یا خدمات می‌شود که هر فرد حقیقی یا حقوقی باید براساس قوانین کشور نسبت به پرداخت آن اقدام کند.

امکان دارد که در هر دوره زمانی این نرخ دچار تغییراتی شود که بر همین اساس در سال 1403 با توجه به قوانین سازمان مالیاتی کشور، تمامی مشمولان باید 10درصد ارزش افزوده را بپردازند.

منبع